استفاده از آمالگام در دندانپزشکی از 139 سال پیش تا امروز دردسرها و مخالفت‌های زیادی را از سر گذرانده است. این مخالفت‌ها از جنگ آمالگام (از ۱۸۴۳ تا ۱۸۵۰ که با شکست American Society of Dental Surgeons یا ASDS به اتمام رسید) تا به امروز ادامه داشته است. هر چند که مراجع دندانپزشکی و علمی بین‌المللی مثل WHO، ADA و FDA همچنان از کاربرد آمالگام برای پر کردن دندان دفاع کرده و در کنار آن‌ها، بسیاری از دندانپزشکان هم از ترمیم دندان با آمالگام به دلایل تخصصی و منطقی زیادی دفاع می‌کنند.
آمالگام در دندانپزشکی برای پر کردن پوسیدگی‌ها و ترمیم دندان مزایا و کاربردهای زیادی دارد. هر چند که علیرغم این موضوع و توصیه‌های تخصصی دندانپزشکان، مراجعان ما در مطب‌ها معمولا آمالگام را دوست نداشته و کامپوزیت دندان را ترجیح می‌دهند. این موضوع دلایل زیادی دارد که یکی از مهمترین آن‌ها، زیبایی بیشتر کامپوزیت است. البته ممکن است در برخی منابع، در مورد خطرات آمالگام یا ممنوعیت آن اخباری شنیده باشند؛ اخباری که باعث می‌شود گاهی برخی از ما، در مورد خوب بودن یا بد بودن آمالگام دچار تردید شویم.
در این مقاله از وب سایت دندانپزشکی آمیتیس با ما همراه باشید تا مزایا و معایب آمالگام را زیر ذره‌بین گذاشته و با استناد به مراجع معتبر، پرده از رازهای پرکردگی‌های نقره‌ای و سیاه دندان برداریم.
کاربرد آمالگام دندانی چیست؟
آمالگام یک مخلوط همگن ساخته شده از ۵۰٪ جیوه و پودر آمالگام (مخلوط فلزات مس، روی، قلع و نقره) است. اجزای ترکیب آمالگام دندان، داخل دستگاهی به نام آمالگاتور به خوبی با یکدیگر مخلوط شده و تا پنج دقیقه بعد از خارج شدن، شکل‌پذیر باقی می‌ماند. البته با وجود این که پس از این مدت، ترکیب شکل مشخص مد نظر را به خود می‌گیرد، برای سختی کامل آمالگام باید تا ۲۴ ساعت صبر کرد.
آمالگام از زمان معرفی به شکل غیر قابل توقف میان دندانپزشکان و مراجعان آن‌ها جای خود را باز کرده است. این ماده به دلیل استحکام، دوام بالا و سازگاری با متابولیزم بدن یک جایگزین عالی برای بافت‌های تخریب‌شده‌ی دندانی بوده و تا کنون، مشکل یا عارضه خاصی به دلیل استفاده از آن گزارش نشده است.
مهمترین کاربردهای آمالگام در حال حاضر، شامل این موارد هستند:
ترمیم آمالگام
رایج‌ترین درمان دندانپزشکی در کلینیک‌های ایران، ترمیم و پر کردن دندان های پوسیده است. در بیشتر این ترمیم‌ها، دندانپزشکان ترجیح می‌دهند از آمالگام استفاده کنند. مهمترین کاربرد آمالگام در پرکردن دندان‌ها خلفی و آسیاب است؛ چرا که این دندان‌ها باید بیشترین فشار را هنگام جویدن و بلع تحمل کنند.
بیلدآپ آمالگام
بیلداپ دندان یکی از درمان‌های پیشرفته‌ی دندانپزشکی ترمیمی است. در بیلداپ، بافت‌های دندان به حدی دچار آسیب شده‌اند که باید با کمک مواد ترمیمی، ساختار آن را از نو بازسازی کرد. در اکثر مواقع برای بیلداپ، از ترمیم کامپوزیت استفاده شده و کاربرد آمالگام در بیلداپ معمولا محدود به دندان‌ها عقب است.
مزایای آمالگام
آمالگام یکی از اختراعات بسیار موفق در تاریخ مهندسی مواد دندانپزشکی است؛ چرا که کمتر از سی سال بعد از معرفی آن، تقریبا تمام دندانپزشکان شروع به استفاده از آن کردند. از آن زمان و تا تا 139 سال بعد از اختراع آمالگام، و با وجود نگرانی از جیوه‌ی موجود در این ماده، استفاده از آمالگام همچنان ادامه پیدا کرده است. بدیهی است که این موضوع برای افراد ناآشنا با مزیت‌های امالگام در دندانپزشکی، موضوعی بسیار عجیب به نظر می‌آید.
بد نیست تا به برخی از دلایل ادامه استفاده از آمالگام نگاهی بیندازیم تا بهتر بتوانیم دلیل علاقه‌ی دندانپزشکان به استفاده از این مواد را بفهمیم. مهمترین مزیت‌های استفاده از آمالگام شامل این موارد هستند:
عوارض جانبی محدود آمالگام
در طی 139 سال کاربرد آمالگام روی دندانهای میلیون‌ها نفر و مطالعات گسترده‌ای که در مورد عوارض جیوه‌ی موجود در آمالگام روی مراجعان انجام شده است، با این حال تا کنون هیچ ارتباط معناداری میان جیوه و وضعیت سلامتی مشخص نشده و در واقع، بسیاری از محدودیت‌های وضع شده برای استفاده از آمالگام در سوئد، استرالیا، نیوزلند و کانادا با هدف کاهش مصرف جیوه و محافظت از محیط زیست انجام گردیده‌اند.
بد نیست بدانید جذب جیوه‌ی عنصری داخل آمالگام بسیار کمتر از جذب متیل جیوه‌ی ناشی از مصرف غذاهای دریایی در بدن است.
آمالگام پر کننده ای مناسب
برخلاف باور عموم، پوسیدگی‌های دندان همیشه حفره‌هایی ساده نیستند. در خیلی از موارد، پوسیدگی‌ها حفره‌هایی نامنظم و بدشکل بوده که برآمدن از پس آن‌ها کار بسیار پیچیده و دشواری به شمار می‌رود. در پر کردن دندان با آمالگام، به راحتی می‌توانیم این حفره‌های را پر کنیم. آمالگام داخل حفره‌ی دندان به خوبی محکم شده و با پولیش شدن، تمام درزها و حفره‌ها را کاملا پر می‌کند. کار کردن با آمالگام داخل دهان برای دندانپزشک هم بسیار راحت است. چرا که برخلاف کامپوزیت، نیازی نیست نگران خشک نگه داشتن محل ترمیم باشیم.
قیمت پر كردن دندان با آمالگام
در مقایسه با دیگر مواد مورد استفاده در ترمیم دندان، آمالگام از هر نظر منطقی ترین گزینه اقتصادی است. با توجه به دوام بالا و عملکرد خوب آمالگام، تنها پر کننده های از جنس طلا و سرامیک‌های باکیفیت را می توان با آن مقایسه کرد. در حالی که قیمت این دو ماده به هیچ عنوان قابل مقایسه نیست. در طرف مقابل، کامپوزیت و رزین آینومر به عنوان گزینه های ارزان تر پر کردن و ترمیم دندان مطرح هستند. هر چند که هزینه ی تمام شده ی این ماده هم نسبت به آمالگام بالاتر خواهد بود.
استحکام و عمر آمالگام
مزیت دیگر آمالگام در مقایسه با دیگر پر کننده‌های دندان، عمر بالای آن است. آمالگام در برابر فشار و ضربه بسیار بالا بوده و مواد معدودی از شکستن پرکردگی آمالگام داخل دهان تا کنون دیده شده است. همچنین آمالگام بر خلاف کامپوزیت در برابر پوسیدگی مصونیت ۱۰۰٪ دارد. این موارد موجب شده تا عمر آمالگام تنها با پرکننده‌های سرامیک و طلا قابل مقایسه باشد.
معایب آمالگام
تمام این مزایا باعث می‌شوند که به نظر برسد آمالگام یک پرکننده‌ی بی‌نقص برای ترمیم دندان است. اما به گزارش اطلاعات نظرسنجی ملی دندانپزشکان، ۶۴ درصد افراد ترجیح می‌دهند از رزین کامپوزیت برای پر کردن دندان استفاده کنند و فقط ۱۳ درصد آمالگام را ترجیح می‌دهند. بسیاری از دندانپزشکان هم با درخواست پرکردن دندان با استفاده از کامپوزیت به جای آمالگام در ترمیم دندان مواجه هستند و گاهی خود، استفاده از کامپوزیت را ترجیح می‌دهند.
بنابراین بد نیست تا برخی از معایب آمالگام را هم در نظر بگیریم.
اثر رنگ واحدهای آمالگام بر زیبایی لبخند
آمالگام به دلیل وجود نقره و جیوه در ترکیب خود، جلای فلزی نقره ای دارد. این موضوع باعث می شود داخل دندان، به رنگ سیاه دیده شود. علاوه بر آن، خود سطح آمالگام هم در تماس با مواد حاوی سولفور، به تدریج تغییر رنگ داده و رنگ آن تیره‌تر می‌شود. به همین دلیل ظاهر خوشایندی نداشته و برای دندان های قدامی و نیش مناسب نیست. حتی پرشدگی های دندان های خلفی با آمالگام هم برای بعضی از مردم ناخوشایند است.
عوارض پر کردن دندان با آمالگام
این که آمالگام بی ضرر است به این معنی نیست که بدون عارضه هم هست. مهمترین عوارضی که ممکن است پرکردن دندان با آمالگام داشته باشد، شامل این موارد می‌شود:
- پرکردگی های آمالگام در تماس با برخی فلزات، مثل فویل آلومینیوم، جریان الکتریکی ضعیفی را ایجاد می کند که باعث تجربه‌ی دردناک هر چند کوتاهی برای استفاده کننده می شود.
- در صورت استفاده ی نادرست آمالگام در برخی با انبساط خود باعث شکستن دندان شده است.
- آمالگام با دندان اتصال شیمیایی ای ایجاد نخواهد کرد و ممکن است فضاهایی خالی میان دندان و فلز باقی بماند. فضاهایی که زمینه ی پوسیدگی مجدد را فراهم می کنند.
- برای اتصال آمالگام، باید تکیه گاهی فیزیکی داخل دندان ایجاد شود. در نتیجه، بافت دندان بیش از مقداری که لازم است برداشته خواهد شد.
- پدیده ی آمالگام تاتو به معنی سیاه شدن لثه ای که در کنار حجم زیادی آمالگام قرار دارد، در برخی مراجعان دیده شده است. علاوه بر آن، در برخی مواد آمالگام باعث تغییر رنگ دندان به خاکستری هم شده است.
حساسیت به آمالگام
با وجود سطح پایین جیوه آزاد شده از آمالگام، متابولیسم بدن برخی از افراد به همان مقدار هم حساسیت نشان دهند. برخی از تحقیقات نشانگر این بوده‌اند که تماس طولانی مدت با غلظت‌های پایین جیوه ناشی از آمالگام دندانی منجر به ایجاد یا تشدید ضایعات تخریبی عصبی مانند ALS (amyotrophic lateral sclerosis)، آلزایمر، پارکینسون و MS در مبتلایان به این بیماری‌ها شده است. علاوه بر این تأثیر تصویربرداری های انجام شده با دستگاه‌های جدید MRI بر سطح آزاد شدن جیوه آمالگام و تأثیر آن بر سلامتی افراد هنوز کاملا مشخص نیست.
آیا آمالگام سمی است؟
برخی از کشورها، مانند کشورهای اسکاندیناوی و کشورهای همسود (انگلستان، کانادا، استرالیا، نیوزلند و چند کشور دیگر) سعی در منع کامل استفاده از آمالگام را دارند. درصد جیوه موجود در ترکیبات آمالگام از نظر متخصصین در این کشورها، خطری برای محیط زیست تلقی می‌شود. در حال حاضر آمالگام خارج شده از دندان‌ها یک زباله‌ی خطرناک تلقی می‌شود. همچنین بر اساس برخی تحقیقات، لایت کیور یا نور آبی رنگی که برای سفت کردن کامپوزیت در پرکردن دندان به کار می‌رود، باعث نگرانی هایی در رابطه با آمالگام می‌شود.
ممکن است بپرسید پس چرا ماده‌ای با این همه حساسیت، داخل دندان‌ها بی‌خطر اعلام شده است. موضعی که موجب چنین باوری شده، عدم ایجاد تجمع زیستی جیوه عنصری در بافت‌های بدن در طولانی مدت است. همان طور که اشاره کردیم، آمالگام دارای ترکیبات روی و قلع هم هست. این دو فلز، با جیوه ترکیبات قدرتمندی را ایجاد کرده که به جیوه اجازه‌ی خارج شدن را نمی دهد. بنابراین هم‌ارز گرفتن جیوه آمالگام با فلز خالص کار درستی به شمار نمی رود.
تجمع زیستی چیست؟
تجمع زیستی به معنی جمع شدن ماده‌ای شیمیایی داخل بدن است. اگر به صورت مداوم در معرض مواد شیمیایی خاصی قرار داشته باشید، ممکن است پدیده‌ی تجمع زیستی یا ذخیره‌ی مقدار زیادی از آن ماده در کبد، قلب یا دیگر اندام‌های حیاتی اتفاق بیفتد. جیوه از موادی است که باعث تجمع زیستی خصوصا در کبد می‌شود. (به همین دلیل استفاده از روغن جگر ماهی باید با احتیاط صورت گیرد؛ خصوصا اگر ماهی از دریاهای آزاد صید شده باشد.)
آیا بلعیدن باقیمانده‌های آمالگام خطرناک است؟
سوال دیگری که در اینجا مطرح می شود، خطر بلعیدن باقیمانده های آمالگام هنگام پرکردن دندان و یا تکه‌های آن (در صورت شکستن آن ها داخل دندان به هر دلیلی) است. آیا بلعیدن آمالگام به همان اندازه داشتن این ترکیب در دندان بی خطر است؟
بنا به بررسی های انجام شده توسط ما، تا کنون مورد قابل استناد و معتبری از عوارض ناشی از بلعیدن آمالگام گزارش نشده است. براده های آمالگام مانند خود پرکردگی دندان، میزان ترشح جیوه ی بسیار پایینی (بسیار پایین تر از ماهی های صید شده از دریاهای آزاد) داشته و به تدریج توسط دستگاه گوارش، دفع می شوند.
علاوه بر این موضوع، دندانپزشکان برای پر کردن دندان با آمالگام، با قرار دادن حائل هایی، دندان را کاملا از محیط اطرافشان جدا می کنند. در انتها، داخل دهان نیز شستشو داده شده تا ذره‌ای از براده های ناشی از تراش آمالگام داخل دندان بلعیده نشوند.
موارد منع استفاده از آمالگام برای پرکردن دندان
بررسی‌ها نشان می‌دهد سطح جیوه‌ی خون افرادی که بیش از ۸ دندان پر شده با آمالگام دارند، ۱۵۰ درصد بالاتر از دیگر افراد است. این مقدار همچنان بسیار پایین‌تر از سطح مجاز جیوه در خون افراد است؛ اما اگر در شرایط خاصی با حساسیت شناسایی نشده‌ی افراد به جیوه ترکیب شود، می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی برای مراجع شود.
به همین دلیل، با استناد به دستورالعمل‌های WHO و FDA، استفاده از آمالگام در برخی موارد اجتناب می‌شود. همچنین انجمن دندانپزشکی بریتانیا BDA در دستورالعمل سال ۲۰۱۸ خود، استفاده از آمالگام برای پر کردن دندانهای شیری، دندان کودکان زیر پانزده سال و زنان باردار و شیرده ممنوع و محدود به شرایط خاصی شده است. علاوه بر این تنها مصرف آمالگام کپسولی مجاز و استفاده از جدا کننده‌های آمالگام در مطب‌های دندانپزشکی الزامی خواهند بود.
این گروه‌ها، مهمترین افرادی هستند که نمی توانند از آمالگام استفاده کنند:
زنان باردار و مادران شیرده
خانم‌هایی که در ماه‌های ابتدایی بارداری خود هستند، بیشترین حساسیت را باید نسبت به استفاده از آمالگام در پر کردن دندانهای خود داشته باشند. جنین انسان در روزهای اولیه‌ی شکل‌گیری خود مستعد آسیب از هر گونه عامل غیرمعمول خارجی است. به همین دلیل بهتر است اگر در دوران بارداری به سر برده یا در آینده‌ی نزدیک تصمیم آن را دارید، دندانپزشک را در جریان چند و چون آن قرار دهید.
علاوه بر این، مادران شیرده هم بهتر است برای حفظ سلامت نوزاد، سلامت خود و سطح عناصر موجود در خون را به دقت زیر نظر داشته و در صورت نیاز به ترمیم دندان، از دیگر پر کننده‌های دندانی استفاده کنند.
کودکان زیر شش سال
کودکان تا مدت‌ها پس از به دنیا آمدن، به دلیل گذراندن سنین رشد، همچنان خطر آسیب در اثر قرارگیری برابر عناصر خطرناک آن‌ها را تهدید می‌کند. به همین دلیل در صورت نیاز به پر کردن کودکان، استفاده از کامپوزیت برای آن‌ها ترجیح داده می‌شود.
افراد حساس به جیوه یا سایر اجزای آمالگام
الگوهای متابولیسمی و فیزیولوژیکی همه‌ی افراد با وجود شباهت های زیاد، تفاوت‌هایی جزئی با یکدیگر دارد. این موضوع باعث می‌شود که برخی افراد حتی به سطوح پایین جیوه (یا نقره) در خون، واکنش‌های شدیدی نشان دهند. حساسیت به آمالگام معمولا خود را با ضایعات پوستی مثل کهیر یا التهابات لثه‌ها و دهان کنار پرکردگی آمالگام خود را نشان می‌دهند.
دلایل این حساسیت، ریشه در واکنش بدن به عناصر و فلزات موجود در آمالگام دارد:
- نقره در برخی افراد در صورت وجود دوز بالا، باعث تحریک و التهابات لثه و دهان می‌شود.
- قلع بلع ترکیبات قلع ممکن است باعث اسهال، تهوع و مشکلات گوارشی دیگر شود.
- مس در دوزهای بالا، ممکن است باعث کم خونی شده و به کبد، کلیه‌ها و سیستم ایمنی آسیب بزند.
البته برخی بیماری‌ها هم می‌توانند زمینه‌ساز این شرایط شوند.
افرادی دارای اختلالات عصبی یا عملکرد کلیوی
اصلی‌ترین آثار مخرب جیوه بر افراد، به جز کلیه‌ها، قلب و کبد، بر سیستم عصبی پدیدار می‌شود. بنابراین عجیب نیست اگر بیماران مبتلا به بیماری‌های مربوط به سیستم عصبی بیشترین سطح حساسیت را در برابر جیوه ی موجود در خود از خود نشان دهند.
در واقع فرضیاتی مطرح شده که تماس طولانی‌مدت با غلظت‌های پایین جیوه ناشی از آمالگام دندان، زمینه ساز ایجاد یا تشدید ضایعات تخریبی عصبی مانند ALS (amyotrophic lateral sclerosis)، آلزایمر، پارکینسون و MS می‌شود. این نگرانی‌ها به دنبال کشف ارتباط متیل جیوه (Methyl Mercury) موجود در شیلات صید شده از دریاهای آزاد و برخی مشکلات مغزی -عصبی از قبیل سندرم داون یا نارسایی‌های بینایی و شنوایی در نوزادان بیشتر شده است.
انواع رایج آمالگام
معمولا وقتی صحبت از آمالگام می‌شود، تصور بر این است تنها یک نوع آمالگام وجود دارد. با این حال علوم مهندسی پزشکی و شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات دندانپزشکی، آمالگام های مختلفی را با کیفیت‌های متفاوت تولید و به بازار عرضه کرده‌اند. البته عناصر جیوه، نقره و بقیه، تنها اجرای اصلی تشکیل‌دهنده‌ی آمالگام‌ها هستند. علاوه بر این ممکن است برخی از شرکت‌های تولید کننده در آن‌ها، مقادیر محدودی از مواد یا عناصر دیگر (مثل سرب) را با هدف دوام بیشتر مخلوط کنند.
بهترین برندهای آمالگام
معمولا خیلی از افراد تصور می‌کنند آمالگام به دلیل ارزان قیمت بودن، یک ماده بی‌کیفیت است که برندهای مختلف همه کیفیت یکسانی از آن را عرضه می‌کنند. این تصور کاملا اشتباه بوده و کیفیت آمالگام، اثر زیادی رد نتیجه نهایی کار دارد. مطرح‌ترین برندهای آمالگام موجود در جهان این موارد هستند:
آمالگام سولالوی Solaloy
برند سولالوی یکی از بهترین انتخاب‌های دندانپزشکان برای ترمیم دندان به شمار می‌رود. این آمالگام ساخت انگلستان، یکی از سخت گیرترین کشورها در زمینه‌ی کاربرد جیوه در دندانپزشکی بوده و یکی از بالاترین طول عمرها میان دیگر برندهای آمالگام را دارد. از مزایای برند سولالوی باید به استحکام بالای آن اشاره کرد که موجب می شود برای پر کردن حفره های بزرگ و دندان های کسانی که دندان قروچه دارند مناسب باشد.
آمالگام آردنت Ardent Futura Standard
از دیگر محصولات آمالگام رایج که ساخت کشورهای اروپایی است، باید به آمالگام آردنت اشاره کرد. این آمالگام ساخت کشور سوئد بوده و از مزایای آن باید به مقاومت بالا در برابر خوردگی، انبساط و فرده پذیری بالا اشاره کرد.
آمالگام سینالوکس Cinalux
برند سینالوکس هم از برندهای آمالگام ساخت ایران است که با کیفیت بالای خود، محبوبیت زیادی میان دندانپزشکان کسب کرده است.
آمالگام SDI
آمالگام کپسولی SDI ساخت کشور استرالیاست. این کشور که در رابطه با مصرف جیوه در دندانپزشکی قوانین مشابهی با انگلستان دارد، آمالگام با کیفیتی را با این نام عرضه کرده است. قیمت آمالگام SDI با توجه به کیفیت آن باعث شده که یکی از آمالگام‌های اقتصادی به شمار رود. درصد نقره در این آمالگام حدود ۳۰ درصد که پس از آمالگام 110 Plus چین بالاترین درصد مس به شمار می‌رود.
از دیگر آمالگام‌های مطرح باید به این برندها اشاره کرد:
- آمالگاماتور گلدنت
- آمالگاماتور کپسولی نوردیسکا
- آمالگام CAVEX ساخت هلند
- آمالگام BMS ساخت ایتالیا (دارای بالاترین درصد نقره)
- آمالگام NG ساخت فرانسه
انواع ترکیبات آمالگام
رنگ آمالگام در بیرون از دندان به رنگ نقره‌ای است و ممکن است پس از قرارگیری درون دهان، در اثر قرارگیری در مجاورت ترکیبات سولفور به رنگ‌های تیره متمایل شود.
همچنین نسبت عناصر در ترکیبات مختلف آمالگام، خصوصا مس بسته به شرکت تولیدکننده متفاوت است. ترکیباتی که درصد مس بیشتری درون خود دارند، پیوندهای محکم‌تری با جیوه برقرار کرده و ترکیب مستحکم‌تری دارند. درصد ترکیب نقره به دلیل خواص ضد باکتریال و قلع به دلیل افزایش مقاومت در برابر واکنش‌های شیمیایی مثل اکسید شدن می‌تواند حائز همیت باشد.اما فلز روی، در حال حاضر در حال کنار گذاشته شدن است.
تفاوت رنگ آمالگام نقره ای یا سیاه با آمالگام سفید چیست؟
البته این تغییرات در فرمول‌های آمالگام، تغییر خاصی را در رنگ آن به وجود نمی‌آورند و همچنان، آمالگام همان ترکیب تیره رنگ نقره ای و سیاه باقی مانده است. در اینجا شاید برای شما سوالی مطرح شود که پس آمالگام سفید که در برخی تبلیغات مطرح می‌شود، چه ترکیبی است؟
در واقع، معمولا منظور از این ترکیبات یا کامپوزیت و یا آمالگام‌های با روکش رزینی است که باعث می‌شوند رنگ اصلی آمالگام از بیرون در معرض دید قرار نگیرد.
بیشتر بخوانید: روکش دندان بهتر است یا کامپوزیت ونیر ؟ مقایسه تفاوت ها و مزایا
جایگزین آمالگام
استفاده از آمالگام همیشه ممکن نیست. البته به دلایل مختلفی هم ممکن است شما علاقه‌ای به استفاده از آمالگام نداشته باشید. در این صورت، می‌توانید استفاده از پر کننده‌های دیگر دندان را برای جایگزینی آمالگام در نظر بگیرید.
این موارد مهمترین انتخاب‌های شما برای جایگزینی آمالگام به شمار می‌روند:
کاربرد کامپوزیت به جای آمالگام
کامپوزیت‌های دندانپزشکی یک مخلوط همگن از رزین و پر کننده پودری شیشه است. از کامپوزیت برای کاربردهای متعددی مثل ونیر کامپوزیت، باندینگ دندان، بیلداپ، پر کردن و ترمیم می‌توان استفاده کرد. معمولا مهمترین دلیل ترجیح آمالگام، تفاوت قیمت آمالگام و کامپوزیت و تفاوت دوام کامپوزیت و آمالگام است.
با این حال کامپوزیت در صورت رعایت نکات بهداشت دهان و دندان، تا ۱۰ سال هم می‌تواند ماندگاری داشته باشد. علاوه بر این ظاهر کامپوزیت به دلیل همرنگ بودن با رنگ طبیعی دندان‌ها زیباتر از آمالگام است. علاوه بر این، برای استفاده از کامپوزیت هم مانند آمالگام عارضه‌هایی پیش‌بینی شده است؛ هر چند که تأثیر این عوارض بر سلامتی هنوز چندان مشخصی نیست.
بیشتر بخوانید: تفاوت ترمیم آمالگام با کامپوزیت
آیا سرامیک جانشین خوبی برای آمالگام است؟
کامپوزیت ماده‌ای با مزایا کامپوزیت و آمالگام و بدون نقاط منفی آن دو است. انتظار می‌رود سرامیک‌های دندان حداقل تا ۱۵ سال دوام بیاورند. علیرغم مزایای متعدد سرامیک برای ترمیم دندان پوسیده، استفاده از سرامیک برای پر کردن دندان چندان رایج نیست. مهمترین دلایل عدم تجویز این ماده، قیمت بالای آن در مقایسه با کامپوزیت و نیازمندی به دو جلسه کار روی دندان است.
مقایسه گلاس آینومر و آمالگام
گلاس آینومر از مواد پرکننده‌ی دندان است که معمولا در پر کردن دندان کودکان به کار می‌رود. این مواد از نظر استفاده از پر کننده‌ای شیشه مشابه کامپوزیت هستند با این تفاوت که دوام کمتر و قیمت بالاتری دارند. ممکن است با این توصیف برای شما این سوال مطرح شود که چرا از این ماده برای دندانپزشکی کودکان استفاده می‌شود؟ مزیت گلاس آینومر، آزاد شدن فلورای از آن است که باعث می‌شود مینای دندان مقاومت بیشتری در برابر پوسیدگی از خود نشان دهد.
مراقبت‌های پس از پر کردن دندان با آمالگام دندانی
پر کردن آمالگام یکی از درمان‌های ترمیمی کم دردسر به شما رفته و پس از حدود ۲ ساعت دندان‌ها به خوبی قبل قابل استفاده هستند. با این حال بهتر است تا ۲۴ ساعت پس از پر کردن دندان، مراقب پرکردگی‌های خود باشید و از طرف مخالف برای جویدن خوراکی‌های سفت استفاده کنید.
مهمترین مراقبت‌های بعد از پر کردن دندان با آمالگام در ۲۴ ساعت بعد از درمان به شرح زیر است:
- سعی کنید حداقل تا ۲۴ الی ۳۶ ساعت بعد از پرکردن،دندان‌ها را با ملایمت مسواک کنید.
- از نوشیدن نوشیدنی‌های خیلی سرد یا گرم خودداری کنید.
- از دهانوشیه‌های حاوی الکل استفاده نکنید.
- از مکیدن مایعات با نی خودداری کنید.
- در صورتی که احساس می‌کنید دندانی که پر کرده‌اید از حالت قبلی خود بلندتر شده است، حتما مجددا به دندانپزشکی مراجعه کنید.
آیا تعویض آمالگام با کامپوزیت ممکن است؟
پس از ده سال باقی‌ماندن آمالگام درون حفره‌ی دندانی، کم کم زمان تعویض آن فرا می‌رسد. دلایل اصلی این موضوع معمولا پوسیدگی اطراف یا زیر رستوریشن آمالگام، لق شدن پرکردگی و یا ترک برداشتن و شکستن آن است. دلایل دیگری مثل تمایل مراجعان به داشتن ترمیم‌های همرنگ دندان یا عوارض ناشی از حساسیت به آمالگام هم ممکن است منجر به این موضوع شود.
در چنین شرایطی می‌توانید از دندانپزشک بخواهید آمالگام شما را با پرکننده‌ی دیگری تعویض کند. تشخیص امکان انجام این درمان یا مناسب بودن کامپوزیت به جای آمالگام بسته به نظر تخصصی دندانپزشکی است که به ایشان مراجعه کرده‌اید. مهمترین مواردی که در تعویض پرکردگی آمالگام مد نظر قرار می‌گیرند شامل این موارد است:
- در صورتی که عمق پرکردگی زیاد و به عصب نزدیک باشد، استفاده از کامپوزیت به دلیل تحریک اعصاب و ایجاد حساسیت به دما توصیه نمی‌شود.
- در صورتی که پرکردگی در مجاورت لثه قرار گرفته است، استفاده از کامپوزیت توصیه نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: ترمیم کامپوزیت دندان
برای کسب اطلاعات بیشتر و رزرو وقت مشاوره‌ی تخصصی با ما تماس بگیرید.
سوالات متداول در مورد آمالگام
- آمالگام چه نوع محلولی است؟
- آمالگام یک مخلوط همگن فلزی، ساخته شده از ترکیب نیمی جیوه و نیمی فلزات دیگر، اعم از نقره، مس، روی و قلع است. این فلزات در ترکیب با جیوه، آن را کاملا سخت و مقاوم می‌سازند.
- آیا آمالگام یک ماده بی خطر است؟
- یکی از ترکیبات اصلی آمالگام، جیوه است یک فلز به شدت سمی به شمار می‌رود. به همین دلیل، برخی نگران استفاده از این فلز داخل دندانهای خود هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد سطح جیوه‌ی خون افرادی که بیش از ۸ دندان پر شده با آمالگام دارند، ۱۵۰ درصد بالاتر از دیگر افراد است. البته این مقدار از جیوه در بدن بی خطر محسوب شده و تمامی مراجع دندانپزشکی معتبر جهان، استفاده از آمالگام را بی خطر می‌دانند. توضیحات بیشتر داخل مقاله را ببینید.
- چه کسانی نباید از آمالگام استفاده کنند؟
- در حال حاضر به دلیل نگرانی‌ها از آثار آمالگام، برخی کشورها استفاده از آن را برای کودکان ممنوع کرده‌اند. بنا به دستورالعمل FDA، زنان باردار، کودکان زیر ۶ سال، افراد مبتلا به بیماری‌ای عصبی و کسانی که به جیوه حساسیت به ویژه ای دارند، نباید از آمالگام استفاده کنند.
- آیا بهتر است پرکردگی های آمالگام را از دندان خارج کنم؟
- شورای علمی انجمن دندانپزشکان آمریکا معتقد است جداسازی پرکردگی‌های آمالگام از بیمارانی که به آن حساسیتی ندارند، تنها با هدف جلوگیری از نشت مواد سمی به بدن کاری غیرمنطقی و اشتباه است.
- چرا از جیوه در آمالگام دندانی استفاده شده است؟
- جیوه تنها فلز مایع در جدول تناوبی عناصر است. به همین دلیل می‌تواند به خوبی درزها و شکاف‌های دندان آسیب دیده را بپوشاند. تنها گزینه‌ی جایگزین در قرن نوزدهم برای جیوه، کوبیدن طلای گداخته داخل حفره‌ی دندانی بود. با وجود ناآگاهی از سمی بودن جیوه در 130 و اندی سال پیش، کاربرد طولانی مدت آمالگام ثابت کرده است که پیوندهای قلع-جیوه و روی-جیوه، جلوی نشت آن به جریان خون را گرفته و هیچ عارضه طولانی مدت خاصی ندارد.
